By Marathi Deta 
झटपट वर्णन
मनी मार्केट फंड हे अल्पकालीन आणि तुलनेने सुरक्षित कर्जप्रकारांमध्ये गुंतवणूक करतात, जसे की T-बिल्स (ट्रेजरी बिल्स), प्रमाणपत्र ठेव (Certificate of Deposits), कमर्शियल पेपर इत्यादी. या कर्ज साधनांची सरासरी परिपक्वता (maturity) कालावधी 1 वर्ष असतो.
या फंडांमध्ये निश्चित उत्पन्न देणाऱ्या कर्ज साधनांमध्ये गुंतवणूक केली जाते, त्यामुळे यांचे वाढीचे प्रमाण इक्विटी म्युच्युअल फंडांपेक्षा कमी असते. मात्र, मनी मार्केट म्युच्युअल फंड हे कमी जोखमीचे गुंतवणूक पर्याय मानले जातात.
उपयुक्त अतिरिक्त माहिती
गुंतवणूकदार हे मनी मार्केट म्युच्युअल फंडांचे “युनिट्स” खरेदी करू शकतात. ही युनिट्स “नेट ॲसेट व्हॅल्यू” (NAV) या दराने विकत घेता येतात. NAV दररोज बदलतो, कारण त्यात गुंतवलेली कर्ज साधने कंपन्यांकडून मिळणाऱ्या व्याजावर आधारित असते.
गुंतवणूकदार कधीही त्यांची युनिट्स विकू शकतात, आणि विक्रीच्या दिवशी जो NAV असेल त्यानुसार पैसे मिळतात.
गणनापद्धती:
एकूण खरेदी रक्कम = युनिट्सची संख्या × खरेदीच्या दिवशीचा NAV
एकूण विक्री रक्कम = युनिट्सची संख्या × विक्रीच्या दिवशीचा NAV
एकूण नफा = एकूण विक्री रक्कम – एकूण खरेदी रक्कम
फंड पर्याय:
फंड हाउस कडून दोन पर्याय दिले जातात:
- IDCW पर्याय (Dividend / Payout पर्याय): या पर्यायात फंडातील वाढ नियमित अंतराने गुंतवणूकदाराच्या बँक खात्यात लाभांश किंवा पेमेन्ट स्वरूपात दिली जाते.
- Growth पर्याय: या पर्यायात वाढलेली रक्कम परत फंडामध्येच गुंतवली जाते, ज्यामुळे युनिट्सच्या NAV मध्ये वाढ होते.
Exit Load (निर्गमन शुल्क):
काही म्युच्युअल फंड, अल्पकालीन कालावधीत विकल्यास, कमी प्रमाणात शुल्क आकारतात. याला Exit Load म्हणतात.
गुंतवणुकीचा कालावधी आणि परतावा:
मनी मार्केट फंड हे सुमारे 1 वर्षाच्या कालावधीसाठी चांगला पर्याय मानला जातो.
परतावा:
मनी मार्केट फंड निश्चित परतावा देत नाहीत, पण तोटा होण्याची शक्यता कमी असते.
गेल्या 5 वर्षांमध्ये सरासरी परतावा दरवर्षी 5.5% ते 6.5% च्या दरम्यान होता.
जोखीम स्तर:
हे फंड कमी जोखमीचे मानले जातात कारण ते निश्चित उत्पन्न असणाऱ्या कर्ज साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात.
तरीही, फंड कोणत्या कर्ज साधनांमध्ये गुंतवणूक करत आहे आणि त्यांचे क्रेडिट रेटिंग काय आहे, याकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे.
तरलता (Liquidity):
मनी मार्केट फंड अत्यंत तरल (liquid) मानले जातात.
रेडेम्प्शन व सेटलमेंट कालावधी जलद असतो – T+1 (बिझनेस डे नंतरचा एक दिवस).
सामान्यतः गुंतवणुकीचा परतावा 2 ते 4 कार्यदिवसांत गुंतवणूकदाराच्या बचत खात्यात जमा होतो.
रोचक तथ्ये:
- मनी मार्केट फंड अशा कर्ज साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात जी सामान्य व्यक्तींना थेट उपलब्ध नसतात – फक्त कॉर्पोरेट्स आणि वित्तीय संस्थांना उपलब्ध असतात. त्यामुळे व्यक्तींसाठी हे फंड चांगला पर्याय आहेत.
- काही आक्रमक फंड मॅनेजर जास्त परताव्याच्या हेतूने कमी क्रेडिट रेटिंग असलेल्या साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात.
कर परिणाम (Tax Implications):
१ एप्रिल 2023 पूर्वी खरेदी केलेले फंड युनिट्स:
- २ वर्षांच्या आत विक्री केल्यास: मिळालेला नफा “शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन” म्हणून समजून, तो गुंतवणूकदाराच्या उत्पन्नात समाविष्ट केला जातो आणि त्यानुसार कर भरावा लागतो.
- २ वर्षांनंतर विक्री केल्यास: मिळालेला नफा “लाँग टर्म कॅपिटल गेन” म्हणून १२.५% दराने कर आकारला जातो.
१ एप्रिल 2023 नंतर खरेदी केलेले युनिट्स:
मिळालेला नफा गुंतवणूकदाराच्या उत्पन्नात समाविष्ट होतो आणि कर त्याच्या इन्कम स्लॅबप्रमाणे भरावा लागतो.
Capital Loss (भांडवली नुकसान) असल्यास कोणताही कर लागणार नाही.
IDCW पर्यायामधून मिळणारे लाभांश देखील गुंतवणूकदाराच्या करपात्र उत्पन्नात समाविष्ट होतात.