By Marathi Deta 
झटपट वर्णन
लो ड्युरेशन फंड्स (Low Duration Funds) ही अल्प मुदतीसाठी असलेल्या कर्जरोख्यांमध्ये गुंतवणूक करतात. या फंडांचे सरासरी परिपक्वता कालावधी (मॅच्युरिटी) साधारणतः ६ ते १२ महिने असतो.
या म्युच्युअल फंडांमध्ये निश्चित उत्पन्न असलेल्या रोख्यांमध्ये गुंतवणूक केली जाते, त्यामुळे त्यांचे वाढीचे दर इक्विटी म्युच्युअल फंड्सच्या तुलनेत कमी असतात. परंतु, लो ड्युरेशन म्युच्युअल फंड्स कमी जोखमीचे गुंतवणूक पर्याय मानले जातात.
उपयुक्त माहिती
गुंतवणूकदार लो ड्युरेशन म्युच्युअल फंड्सचे “युनिट्स” खरेदी करू शकतात. ही युनिट्स “नेट अ‍ॅसेट व्हॅल्यू” किंवा NAV या किंमतीवर खरेदी करता येतात. ही NAV दररोज बदलत असते, कारण फंडाने ठेवलेल्या कर्जरोख्यांवर मिळणाऱ्या व्याजावर ते अवलंबून असते.
गुंतवणूकदार ही युनिट्स कधीही विकू शकतो, आणि त्या दिवशीच्या NAV वर त्याची किंमत ठरते.
हिशोब:
- एकूण खरेदी रक्कम = युनिट्सची संख्या × खरेदी दिवसाची NAV
- एकूण विक्री रक्कम = युनिट्सची संख्या × विक्री दिवसाची NAV
- एकूण नफा = एकूण विक्री रक्कम – एकूण खरेदी रक्कम
फंड हाउस, जे हे फंड जारी करते, ते दोन पर्याय देऊ शकते:
- IDCW पर्याय (इन्कम डिस्ट्रीब्युशन कॅपिटल व विथड्रॉव्हल) – यामध्ये फंडमधील वाढीचा काही भाग “डिव्हिडेंड” किंवा “पेव्हमेंट” स्वरूपात गुंतवणूकदाराच्या बँक खात्यात वर्ग केला जातो.
- ग्रोथ पर्याय – यामध्ये फंडमधील वाढ पुन्हा फंडात गुंतवली जाते. गुंतवणूकदाराचा नफा NAV वाढीच्या स्वरूपात मिळतो.
काही म्युच्युअल फंड्स अल्प कालावधीत विकल्यास (रेडेम्प्शन केल्यास) एक्झिट लोड नावाची नाममात्र फी आकारली जाऊ शकते.
लो ड्युरेशन म्युच्युअल फंड्स हे ६ महिने ते १ वर्षाच्या कालावधीसाठी योग्य पर्याय मानले जातात.
परतावा (Returns)
- या फंड्समधून निश्चित परतावा हमीशीर नसतो, पण तो साधारणतः ६% ते ७.५% दरवर्षी असतो (गेल्या ५ वर्षांच्या सरासरीवर आधारित).
- तोटा होण्याची शक्यता फार कमी असते.
जोखीम स्तर (Risk Level)
हे फंड्स निश्चित उत्पन्न रोख्यांमध्ये गुंतवणूक करतात म्हणून कमी जोखमीचे मानले जातात.
तथापि, हे फंड नेमकी कोणत्या रोख्यांमध्ये गुंतवणूक करतात आणि त्या रोख्यांचे क्रेडिट रेटिंग काय आहे, हे पाहणे उपयुक्त ठरते. हे प्रत्येक फंडासाठी वेगळे असते.
तरलता (Liquidity)
लो ड्युरेशन फंड्स अतिशय तरल मानले जातात.
कर्ज फंडामधील गुंतवणूक परत मिळवण्याची प्रक्रिया तुलनेत जलद असते – T+1 च्या नियमानुसार, विक्री केल्यानंतर केवळ एका कामकाजाच्या दिवसात म्हणजेच दुसऱ्या दिवशीच पैसे तुमच्या खात्यात जमा होतात.
काही मनोरंजक तथ्ये
- अ‍ॅग्रेसिव लो ड्युरेशन फंड्स जास्त व्याज देणाऱ्या पण जोखमीच्या रोख्यांमध्ये गुंतवणूक करतात. कारण अशा रोख्यांमध्ये डीफॉल्टचा धोका जास्त असतो, त्यामुळे त्यांचे व्याजदरही जास्त असतात.
कर परिणाम (Tax Implications)
➤ १ एप्रिल २०२३ पूर्वी खरेदी केलेले कर्ज म्युच्युअल फंड्स:
- २ वर्षांच्या आत मालमत्ता विक्री केल्यास: मिळालेला नफा (शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन) हा तुमच्या उत्पन्नावर आधारित इनकम टॅक्स स्लॅबनुसार करपात्र असतो.
- २ वर्षांनंतर मालमत्ता विकल्यास: मिळालेला नफा (लाँग टर्म कॅपिटल गेन) यावर १२.५% दराने कर आकारण्यात येतो.
➤ १ एप्रिल २०२३ नंतर खरेदी केलेले कर्ज म्युच्युअल फंड्स:
- नफा गुंतवणूकदाराच्या एकूण उत्पन्नात समाविष्ट केला जातो आणि त्यावर इन्कम टॅक्स स्लॅबप्रमाणे कर आकारला जातो.
- तोटा (Capital Loss) झाल्यास कोणताही कर लागत नाही.
- डिव्हिडेंड्स / पावती मिळाल्यास, तेही एकूण करयोग्य उत्पन्नात समाविष्ट होतात आणि त्यावर लागू असलेल्या स्लॅबप्रमाणे कर भरावा लागतो.